پرسش :

چگونه از خشم و تندخویی دور شوم؟


پاسخ :
برای تقویت حلم و بردباری باید طبق برنامه‏ای جدی به تقویت اراده خود بکوشید و همواره سعی کنید برخود مسلط باشید، در این رابطه راه های مختلفی وجود دارد ولی مهم آن است که در کسب آن کاملا جدی باشید و آنچه پیشنهاد می‏شود را بدون کمترین کاستی به اجرا گذارید:

۱- کاملا به خود مطمئن باشید که می‏توانید روحیه خود را تغییر دهید ولی برای نتیجه گیری عجول نباشید، بلکه با خود فکر کنید باید حداقل یکسال بر روی رفتارهای خود کار کنید و اگر چنین نمودید حتما پس از آن دگرگونی رفتاری خواهید شد.

۲- از حساسیت بیش از حد در هر زمینه بپرهیزید.

۳- همواره در هر مساله‏ ای ابتدا از دیگران انتظار بدترین برخورد را داشته باشید و خود را برای تحمل آن آماده کنید. این مساله باعث می‏شود برخوردهای بهتر از مورد انتظار در شما ایجاد خوشنودی نماید. در حالی که اگر همیشه انتظار برخورد خوب داشته باشید چه بسا نتیجه عکس خواهید گرفت.

۴- با خود شرط کنید که هیچ گاه و در هیچ شرایطی برخورد تند نداشته باشید و اگر ناگهان از شما برخورد تندی سر زد خود را جریمه کنید؛ مثلا تصمیم بگیرید - یا در صورت امکان نذر کنید - که مثلا اگر بر سر کسی فریاد زدید فلان مبلغ صدقه بدهید، یا شب نماز شب بخوانید، و یا یک روز روزه بگیرید. کارآیی این روش، بسیار بالا است و بسیاری از علمای بزرگ بدینسان تمرین عملی و خودسازی نموده ‏اند.

۵- از تفریحات سالم و تقویت کننده اراده؛ مانند کوهنوردی، شنا، دو و پیاده‏روی و گردش در طبیعت و... نیز استفاده کنید.

۶- در تصمیم‏ گیری‏ها حتی ‏الامکان با افراد عاقل و پخته مشورت نمایید و از اقدامات عجولانه و مطالعه نشده بپرهیزید.

۷- بیشتر با افراد خوش خلق و غیر عصبی معاشرت کنید.

۸- از موقعیت‏های که زمینه تندخویی در آن فراوان است اجتناب کنید و در موقعیت‏هایی حضور یابید که رفتار پرخاشگرانه در آن جا دیده نمی‏شود و از موقعیت‏های که شما را به تندی نمودن دعوت می‏کند دور شوید.

۹- قبل از هر عملی در مورد پیامد آن تفکّر و اندیشه کنید و آنگاه اقدام نمائید و با تمرین این راهکار و بکارگیری آن در مورد تمام رفتارها، اندک اندک کنترل خویش را بر تمام رفتارها توسعه بخشید.

۱۰- به برخی رفتارها و حالاتی که از افراد سر زد. و شما را به عصبانیت دعوت می‏کند توجه نکنید مثلاً اگر کسی با حرف ناروا شما را بر می‏آشوبد از شنیدن و گوش سپردن به سخنان وی اجتناب کنید و حتی گوش ندهید یا محیط را ترک کنید و دیگر به گفته‏ های او دقت و توجه نکرده و آنها را در ذهن خود مرور نکنید نسبت به دیگر اعمال فیزیکی و رفتارهای پرخاشگرانه و تحریک کننده نیز همین طور واکنش نشان دهید و راه بی‏ توجهی و تغافل را پیش گیرید.

۱۱-  سطح شناخت خود را با مطالعه و تفکر از زشتی، ناپسند بودن، غیرقابل جبران بودن اعمال پرخاشگرانه بالا ببرید. مثلاً روایات، آیات و داستان‏هایی را که در مورد این نوع رفتارها و آثار آن‏ها نوشته شده مطالعه کنید و بعد در مورد آنها فکر کنید. حتی در برخی موارد به آثار رفتار تندی که خود مرتکب آن شده ‏اید توجه و آن عمل و زشتی آن را در ذهن خود مرور و بزرگ معرفی کنید بگونه ‏ای که به یک حالت خود هشداری از درون دست یابید و آثار فردی و اجتماعی و پیامدهای حیثیتی آن عمل زشت را لحظه به لحظه در ذهن خود مرور و قبح آن را برای خود بزرگ جلوه دهید تا از درون از آن عمل متنفّر شوید.

۱۲- به هنگام بروز عصبانیت و تندخوئی سریع، حالات خود را تغییر دهید مثلاً اگر ایستاده ‏اید بنشینید و اگر نشسته ‏اید دراز بکشید و صورت خود را با آب سرد بشوید و یک لیوان آب خنک بیآشامید و خود را از موقعیت دور سازید.

۱۳- از خواندن قرآن به مقدار زیاد و در نوبت‏ها متعدد در طول ۲۴ ساعت هرگز غفلت نورزید که قرآن تأثیر عظیم در رسیدن به حالت سکینه و آرامش درونی دارد. همین طور عبادت‏های خود مانند نماز  اول وقت را با حضور قلب کامل بجا آورید که تأثیر بزرگی در رسیدن به اطمینان خاطر دارد و آدمی را از درون به سکوی آرامش می‏سپارد.

۱۴-  بعد از استحمام و به هنگام خروج از حمام دو پای خود را تا قوزک با آب سرد بشویید.

۱۵-  دیگر رفتارهای عادی و روزمره خود را نیز با تسلط کامل بر رفتار و بدون شتابزدگی انجام دهید و آنها را آرام آرام تعقیب کنید تا نرم‏خویی و پرحوصلگی بر تمام رفتارهای شما حاکمیت پیدا کند.

۱۶-  شرح موارد فوق را در جدولی بنویسید و موارد انجام و یا تخلف از آن را یادداشت کنید و همواره سعی کنید موارد تخلف را کاهش داده و بیشتر از پیش خود را به انجام آنها مقید سازید و حتی قبل از بروز آن موقعیت‏ها و به صورت مستمر راهکارهای فوق را سرلوحه اعمال خود قرار دهید و از آن به بعد باید میزان موارد پرخاشگری شما کاهش یابد و آنها را نیز یادداشت کنید و کم کم از میزان آن‏ها در طول روز، هفته و... بکاهید و خود تنبیهی را بکار بگیرید.

در پایان مطالعه ‏ی کتاب معراج السعاده، مقام سوم، بحث مربوط به غضب و حلم را توصیه می‏کنیم.

منبع: www.soalcity.ir